قلب نیروگاه ها با توربینهای ایرانی می تپد، همپای خارجی ها هستیم - وبلاگ خبری گردشگری

به گزارش وبلاگ خبری گردشگری، خبرنگاران -گروه دانش و فناوری؛ میترا سعیدی کیا: فناوری های توربین در تمام جهان یکی از فناوری های پیشرفته و های تک محسوب می شوند و از سطح پیچیدگی فناوری بالایی برخوردار هستند. توربین ها عمدتاً در مجموعه صنعت هوایی (در موتورهای انواع هواپیما)، صنعت آب و برق و نیروگاه ها کاربرد گسترده ای دارند و محققان کشور توانسته اند در شرکت های عظیم طی سال های اخیر به حوزه توربین سازی ورود پیدا نمایند.

اکنون شرکت های دانش بنیانی در کشور مشغول ساخت این توربین ها هستند که بخش عمده ای از انتقال گاز و برق به واسطه آنها صورت می گیرد؛ ضمن اینکه این شرکت ها علاوه بر فراوری توربین های کاربردی در صنعت برق، گاز و آب بر فراوری و توسعه توربین های قابل استفاده در موتور هواپیما نیز تمرکز نموده اند.

از سوی دیگر موضوع دیگری که در خصوص توربین ها مهم محسوب می گردد، اورهال و تعمیر توربین است که از اهمیت بالا و پیچیدگی زیادی برخوردار است. هر اقدامی در زمینه طراحی، ساخت، تعمیر و نگهداری تجهیزات توربین ها احتیاجمند کار عمیق دانش بنیانی است که پژوهشگران و نخبگان ایرانی توانسته اند در این زمینه نیز به خوبی ورود نمایند.

به گفته مسئولان، اکنون توربین های هوایی کشور به واسطه دانش شرکت های دانش بنیان و واحدهای فناور سرپا مانده است و این بدان معناست که تعمیر و نگهداری توربین ها هم می تواند بخشی از این فناوری پیچیده به شمار برود.

با توجه به اینکه این توربین ها برای توسعه شبکه برق و گازرسانی پالایشگاه ها و پتروپالایشگاه ها بکار می فرایند از اهمیت بالایی برخوردارند و اگر زیرساخت فراوری این توربین ها را نداشته باشیم نه تنها در فراوری برق بلکه در گاز و پتروشیمی نیز با مسائلی روبرو می شویم؛ از این رو فراوری توربین ها در کشور یک مسئله استراتژیک محسوب می گردد.

در راستای اهمیت این موضوع کوشش کردیم تا ابتدا با آنالیز شرایط کشور از نظر توربین سازی به توان محققان و فارغ التحصیلان کشور در زمینه توسعه این توربین ها اشاره کنیم و از آخرین برنامه های آنها در فراوری توربین های پیشرفته آگاه شویم.

ایران همپای توربین سازهای آمریکایی و اروپایی

دکتر اسماعیل قادری فر، رئیس مرکز توسعه فناوری های راهبردی معاونت علمی و فناوری در تبادل نظر با وبلاگ خبری گردشگری اظهار کرد: خوشبختانه جمهوری اسلامی ایران به واسطه توان شرکت های دانش بنیان و فناوری های بومی که در خودش دارد توانسته بخش عظیمی از صنعت نیروگاهی و هوایی کشور که وابسته به صنایع توربینی هستند را تأمین نمایند. این شرکت های دانش بنیان توانسته اند با تأمین احتیاج صنعت نیروگاهی و هوایی، تأثیر بسزایی در ظهور و بروز زنجیره ارزش فناوری های پیچیده توربین داشته باشند.

قادری فر با بیان اینکه امروز بیش از 50 -60 شرکت فعال در عرصه توربین فعالیت می نمایند، گفت: بخشی از این شرکت ها در حوزه تعمیرات و نگهداری توربین های پیچیده هوایی مشغول فعالیت هستند و بعضی دیگر در زمینه فراوری قطعات و تجهیزات و نهایتاً توربین؛ همین موضوع باعث سرپا ماندن و عمر بالای قطعات توربینی در ناوگان هوایی کشور شده است.

به گفته رئیس مرکز فناوری های راهبردی معاونت علمی و فناوری، صنعت هوایی کشور یکی از صنایعی است که همیشه در طول سال های بعد از انقلاب با تحریم های سخت روبرو بوده و تحریم آن مربوط به سال های اخیر نیست از این رو طی 42-43 سال اخیر همیشه محققان به فکر ورود به این بخش پیچیده بوده اند.

قادری فر با تاکید بر اینکه قلب تپنده صنایع نیروگاه بخار و برق -آبی توربین ها هستند، عنوان نمود: کشور ما در زمینه طراحی و ساخت انواع توربین ها خوش درخشیده و افزایش ظرفیت فراوری نیروگاه های برق-آبی و خودکفا شدن در فراوری برق یکی از نشانه های پیشرفته بودن در ساخت انواع توربین است.

وی تاکید نمود: ما به جرأت مدعی هستیم که در زمینه صنعت توربین همپا با پیشرفته ترین شرکت های توربین ساز امریکایی و اروپایی کار می کنیم و این باعث افتخار است که در صنعت هوایی و نیروگاهی شرکت های دانش بنیان به خوبی عمل نموده اند.

به گفته وی، یکی از موضوعاتی که قابل ارتقا و اتکا در صنعت توربینی کشور است، موضوع تسلط بر دانش طراحی و ساخت انواع توربین های سنگین است که پروژه های خوبی در بعضی شرکت های دانش بنیان همچون ساخت توربوفن شروع شده است.

برنامه برای فراوری توربین های راندمان بالا

رئیس مرکز فناوری های راهبردی معاونت علمی و فناوری ادامه داد: ما این نوید را به مردم و جامعه فناوری می دهیم که همچنان شرکت های دانش بنیان در زمینه اورهال و تعمیرات صنعت توربینی خیلی خوب درخشیدند تا جایی که به زودی کشور ما در زمینه ساخت پیشرفته ترین صنایع توربینی با راندمان بالا بتواند حضور بیشتر و پررنگ تری در جمع کشورهای پیشرفته داشته باشد.

وی با اشاره به آخرین روش اورهال و بکارگیری آن در کشور اضافه نمود: یکی دیگر از پایه های موضوع اورهال یا تعمیر و نگهداری توربین ها، استفاده از فناوری های پیشرفته لیزر است که در این زمینه شرکت های دیگری ورود پیدا نموده اند تا بحث تعمیرات بر پایه فناوری های اپتیک و لیزر باشد که این هم از فناوری بالایی برخوردار است. ما مدعی هستیم که همراه با پیشرفته ترین کشورهای اروپایی و امریکایی نعل به نعل و پا به پای آنها در تأمین، فراوری و اورهال توربین ها برای صنایع حرکت می کنیم.

رئیس مرکز فناوری های راهبردی معاونت علمی و فناوری اعلام نمود: این ظرفیت در حوزه فناوری های پیچیده و پیشرفته توربینی جهان به خوبی شکوفا شده و امیدوار هستیم که بارقه های امید را بتوانیم در سایر حوزه ها به کار بگیریم و از توانایی متخصصان، نخبگان، فناوران و نوآوران بیشترین استفاده را ببریم.

وی تاکید نمود: با توجه به مقوله تحریم و پیچیدگی بالای فناوری های این حوزه قطعاً میزان صرفه جویی ارزی ساخت توربین ها در کشور قابل ملاحظه است.

صادراتی که حاصل فراوری توربین های ایرانی است

قادری فر نیز در ادامه گفت: کشور توانسته با فراوریات شرکت های دانش بنیان در زمینه توربین ها به صادرات خدمات فنی- مهندسی و نیروگاهی برسد؛ به طوری که اکنون با افتخار، برق کشور عراق در بسیاری از استان های همجوار خودمان را تأمین می کنیم و این منبع ارزآوری و سودآوری برای کشور به شمار می رود. در واقع این ارزآوری و سودآوری برای کشور بر پایه فراوری توربین هایی است که توسط متخصصان ایرانی طراحی، ساخته، تعمیر و نگهداری می گردد.

به گفته وی، در زمینه تعمیر و نگهداری ناوگان هوایی کشور خودمان نیز به واسطه متخصصانمان خودکفا شده ایم که همین بازار خوبی در کشورهای منطقه و همسایه ایجاد نموده است.

وی تاکید نمود: ما امکان صادرات خدمات فنی مهندسی، صادرات برق و استفاده از ظرفیت تعمیر و نگهداری برای سودآوری و ارزآوری شرکت های دانش بنیان را داریم.

قادری فر اضافه نمود: اکنون خودکفایی در حوزه نگهداری و اورهال اساسی توربین ها، ما را به حدی از توانمندی رسانده که در چند دهه اخیر شاید جهش آن در حوزه ساخت انواع موتورهای توربینی رخ داده به طوری که پیش بینی می کنیم ان شاءالله تا یک الی دوسال آینده خبرهای خوبی از شرکت های دانش بنیان ایرانی در زمینه طراحی و ساخت انواع توربین های سنگین با قابلیت های پیشرفته داشته باشیم.

وی تاکید نمود: تمام دانش فنی ساخت توربین ها را متخصصان ایرانی بدست آورده اند و در مواد اولیه هم وابستگی به هیچ کشوری نداریم به طوری که اکنون کسب و کار عظیمی برای توسعه بازار این محصول در بازارهای ملی و بین المللی ایجادشده است.

انتقال بیش از دو سوم گاز با توربین های ایرانی

در ادامه آنالیز شرایط توانمندی کشور در زمینه فراوری توربین به سراغ یکی از فراوری نمایندگان رفتیم که گفته می گردد سالهاست با فراوری توربین ها در توسعه انتقال شبکه برق و گاز نقش مهمی ایفا نموده اند؛ این شرکت نیز در راستای توسعه توربین ها برای کاربرد صنعت هوایی پیش قدم شده است.

هیوا خالدی، مدیرعامل یک شرکت دانش بنیان سازنده توربین های گازی صنعتی در تبادل نظر با وبلاگ خبری گردشگری اظهار کرد: این هلدینگ کار خود را با ساخت توربین 25 مگاوات (تحت لیسانس یک شرکت خارجی) شروع کرد که برای انتقال گاز کشور و پالایشگاه های گاز و پتروشیمی کاربرد داشت. در همان ابتدا هشتاد درصد کار ما با شرکت ملی گاز بود اما چون با دور اول تحریم ها روبرو شدیم، توانستیم در آن موقع پروژه ای برای رفع این خلاء تکمیل کنیم تا دانش طراحی توربین هم شکل بگیرد.

وی ادامه داد: به همین دلیل قراردادی بین این هلدینگ و شرکت گاز منعقد شد و طراحی و ساخت توربین 25 مگاوات ملی در سال 93 تکمیل و تست های آن انجام شد.

خالدی با بیان اینکه از آن موقع به بعد توانستیم این توربین ها را به شرکتهای ملی گاز و پالایشگاه ها، پتروشیمی ها و نیروگاههای صنعتی و… تحویل بدهیم، گفت: تا به امروز توربین هایی که فراوری کردیم به بالای 160 دستگاه می رسد و با افتخار می توان گفت بیش از دو سوم گازی که در کل کشور منتقل می گردد در پیک زمستان توسط توروبوکمپرسورهای این شرکت است.

تست فراوری توربین های منطبق با شرایط محیطی

وی ادامه داد: در بعضی فرایندهای ارتقای محصول با شرکت گاز مشارکت شده است؛ این موارد شامل افزایش توان توربین به میزان 13 درصد، افزایش راندمان و افزایش بازه های تعمیراتی (زمان های مورد احتیاج برای تعمیرات توربین) و… می گردد.

وی با تاکید براینکه ما از سال 93 صددرصد دانش فنی طراحی و ساخت توربین های صنعتی را بدست آوردیم، گفت: نزدیک به 250 میلیون یورو برای دانش طراحی و ساخت هزینه شده است.

مدیر این شرکت دانش بنیان با تاکید بر اینکه بر اساس مطالعات در رنج توربین های صنعتی 5 تا 50 مگاوات (اگر شرایط مالی اجازه دهد) در بدترین حالت 130 توربین و در بهترین حالت بیش از 300 توربین طی 10 سال آینده احتیاج داریم.

به گفته وی، آمریکا عملاً بیش از 50 درصد توربین های گازی، نیروگاهی و صنعتی و 80 درصد توربین موتور جت هوایی را فراوری می نماید پس به ترتیب آمریکا انگلستان، آلمان، ایتالیا، ژاپن و روسیه در فراوری توربین ها تسلط دارند.

صندلی ایران در طراحی و ساخت توربین در مقایسه با سایر کشورها

وی گفت: بر اساس آخرین اطلاعات ایران هفتمین یا هشتمین کشوری است که برای توربین های صنعتی و نیروگاهی حلقه صفر تا صد طراحی و ساخت و توسعه را بدست آورده است و اگر شرایط بازار و تقاضا فراهم باشد می توانیم در سایر توربین ها در کلاس های متفاوت هم ورود پیدا کنیم.

خالدی تاکید نمود: اکنون از پرینت لیزری در فراوری قطعات توربین موتورهای هوایی و توربین های صنعتی و نیروگاهی استفاده می گردد که این قضیه برای ما هم فراهم شده است به طوری که می تواند احتیاج 20 ساله کشور را پوشش دهد. تقریباً همه در حوزه نیروگاهی ظرفیت استفاده از این توربین ها را دارند اما در این شرایط موجود حجم سرمایه گذاری ها کاهش پیدا نموده است.

وی با اشاره به میزان صرفه جویی ارزی با فراوری توربین ها در کشور گفت: کل موادی که از خارج کشور برای فراوری توربین ها به کشور وارد می گردد زیر 30 درصد است و عمدتاً مقرون به صرفه نیست اما در شرایط کنونی قراردادهای جدید را به معادل نیمایی حساب کنیم حداقل 20-30 درصد در خرید ارزبری کمتری خواهیم داشت و ارزان تر برای کشور است.

وی گفت: مسئله مهم بحث تعمیرات است و اگر نمی توانستیم فراوری کنیم امکان تعمیرات توربین ها هم وجود نداشت به همین دلیل وقتی دانش طراحی و فراوری یک توربین را داریم باید قدرت تعمیرات هم داشته باشیم؛ اگر در این برهه امکان تعمیر را نداشتیم 4 تا 5 برابر هم نمی توانستیم قطعات یدکی این توربین ها را تأمین کنیم تا صنعت نفت، گاز و پتروشیمی ما بتواند روی پای خودش بایستد.

خالدی تاکید نمود: در کل جهان شاید 5 شرکت به صورت متمرکز در زمینه فراوری توربین کار می نمایند و ما هم این امکان را داریم.

وی با بیان اینکه ما امکان صادرات به کشورهای همسایه را داریم، ادامه داد: شرایط صادراتی در این شرکت وجود دارد و درصدد بودیم که با انعقاد قرارداد این توربین ها را صادر کنیم اما به دلیل شرایط سیاسی و عقد قراردادها این فرایند متوقف شده است.

تبادل نظری ما با یک فراوری نماینده دانش بنیان دیگر حاکی از این است که به لحاظ پاره ای از مسائل موجود در ساخت، فراوری و اخذ مجوز، کشورمان از نظر دانش فنی و فراوری قطعات در شرایط و صندلی خوبی به سر می برد و خبر خوش اینکه می توانیم در این زمینه تا حدود بسیاری از کلمه خودکفایی استفاده کنیم.

فراوری توربین ها در کشور باعث صرفه جویی ارزی شده است

حسین پورفرزانه یکی از مدیران سازنده نیروگاه و تجهیزات نیروگاهی درباره توان داخلی کشور در این زمینه می گوید: تحریم های صنعت هوایی ما، باعث شده که هزینه خطوط هوایی جهت نگهداری ناوگان به شدت بالا برود که به همین دلیل ما در مجموعه دانش بنیان خود این تهدید را شناسایی نموده و با ورود به بخش موتورهای توربینی هوایی در راستای رفع احتیاج کشور، اقدام کردیم.

وی با بیان اینکه اکنون در شرایطی هستیم که بدون احتیاج به خارج از کشور با تجمیع درخواست ها، می توان احتیاج کشور به توربین ها را صد در صد در داخل کشور تأمین کرد، گفت: شرایط توربین سازی در کشور به مراتب خوبی رسیده ولی این شروع راه است. در واقع فرایند پیشرفت اینگونه بوده که ابتدا با خرید موتور و تحویل به مشتری شروع نموده ایم، سپس مونتاژ کار خوب و بعد سازنده قطعه خوبی شدیم؛ به همین دلیل ماشین های موجود را ارتقا داده ایم و در بسیاری از حوزه ها طراحی می کنیم که ضروری است هم در طراحی و هم در ساخت از توان حداکثری کشور بهره ببریم.

وی گفت: خوشبختانه نمونه هایی از مهندسی معکوس و طراحی در سال های اخیر در کشور اجرا شده که می توان بر همین اساس گفت در زمینه دانش طراحی و توان مهندسی صندلی نسبتاً خوبی در کشور داریم.

وی گفت: یکی از چالش های ساخت توربین ها اجرا و ساخت است که در زمینه ساخت، کوشش می کنیم که با اعتماد به شرکت های داخلی و حمایت از آن ها ظرفیت سازی کنیم.

پورفرزانه با بیان اینکه در زمینه قطعه سازی توربین توانایی طراحی، فراوری و توسعه قطعاً در کشور وجود دارد، گفت: البته هر جا لازم بوده نیز از زنجیره صنعتی بین المللی استفاده نموده ایم. آنچه که مهم است، داشتن توانایی و خودکفایی است.

وی در خصوص فرایند اخذ مجوز و استانداردها از صفر تا صد و مسائل آن گفت: قطعاً، اجابت استانداردها و قوانین هزینه دارد. در صنعت هوایی این قوانین بر پایه تأمین ایمنی مسافران بوده و هزینه زیادی برای اجابت قوانین پرداخت می گردد. مثلاً برای دریافت گواهینامه فقط یک پره کمپرسوری، تعداد زیادی نمونه تخریب می گردد، مقدار زیادی فعالیت مهندسی و طراحی و چندین تست باید انجام گردد تا احتیاجهای قانونی رفع گردد. با توجه به لزوم وجود ایمنی، ما متعهد به اجرای تک تک استانداردها و قوانین هستیم. همچنین در حوزه توربین گاز زمینی، بعضی از قوانین وجود دارد که عمدتاً بر پایه الزامات محیط زیستی هستند که فراوریات مجموعه در محدوده مجاز و مطمئن قرار گرفته است و مسئله ای وجود ندارد. در بخش استانداردها، معمولاً کارفرما تعیین می نماید تا استاندارد رعایت گردد یا خیر که معمولاً در زمان عقد قرارداد با کارفرما در خصوص آن مذاکره می گردد.

وی با تاکید بر اینکه فراوری توربین ها در کشور باعث صرفه جویی ارزی شده، بیان نمود: نه تنها از خروج ارز جلوگیری نموده، بلکه با صادرات و اجرای پروژه در کشورهای دیگر، ارز آوری قابل توجهی انجام شده است. ان شا الله در حوزه هوایی نیز در آینده ای نزدیک، صادرات قطعه و همچنین خدمات مهندسی بین المللی ارائه خواهد شد.

پورفرزانه عنوان نمود: بالاخره ما صنعت توربین سا زی را مدت زمان زیادی نیست که شروع نموده ایم. این موضوع را نیز باید در نظر گرفت که رشد صنعت هم همگون با صنعت توربین سازی پیش نرفته و هنوز جای رشد دارد. افق روشنی از این بابت دیده می گردد. می بایست فرصت لازم را به صنعت داد تا کمبودها از زیر ساخت ها رفع گردد.

وی در خصوص استفاده از آخرین تکنولوژی ها در ساخت توربین در این گروه صنعتی گفت: موتورهای هوایی مورد استفاده در ناوگان هوایی از به روزترین تکنولوژی ها استفاده می نمایند. در حوزه زمینی نیز، پروژه توربین کلاس F را دارد که از تکنولوژی های روز بهره می گیرد.

وی از اهمیت فراوری محصولات جدید در این حوزه گفت: فراوری محصول جدید با توجه به تقاضای بازار و در کنار آن نیز بحث رقابت وجود دارد و قطعاً هر بار اجرای یک پروژه به علت بزرگی، بخش صنایع مرتبط و مراکز دانشگاهی را درگیر خواهد نمود.

وی با بیان اینکه ما همیشه برنامه هایی برای صادرات این توربین ها داریم، گفت: در حال حاضر نیز با وجود همه تحریم ها صادرات بعضی از محصولات در حال اجرا است.

پورفرزانه تاکید نمود: امیدوارم حمایت کافی از افرادی که در این صنعت فعال هستند بگردد.

محققان و مهندسانی که در زمینه فراوری توربین های گران قیمت فعالیت می نمایند، اکنون توانسته اند در زمینه تعمیر و نگهداری آنها نیز ورود پیدا نمایند تا بی احتیاجی از کشورهای سازنده توربین ها اثبات و از سوی دیگر احتیاج کشور در این زمینه تأمین گردد.

به گفته مسئولان شرکتهای دانش بنیان اکنون علاوه بر فراوری توربین های مورد احتیاج کشور، امکان توسعه این محصول گران قیمت و کاربردی نیز وجود دارد و همچنین پیش بینی دست اندر کاران حکایت از آن دارد که تا دو سال دیگر به مرحله ای از پیشرفت در توربین سازی می رسیم که توربین های پیشرفته با قابلیت های بالا به صنعت تزریق خواهد شد.